Wat is het beste materiaal voor de topkam van je gitaar?

Laatst waren er in mijn atelier twee klanten hierover aan de praat geraakt. Terwijl ik wat bijstelde aan de gitaar van de ene, waren ze allebei heel erg de lof aan het zingen over de kwaliteit van een benen topkam. Grappig was dat ze het roerend met elkaar eens waren… De ene omdat hij vond dat been de bassen meer benadrukte en een warmere toon gaf. De andere omdat been een briljant, helder geluid produceerde. Het hoeft dus niet altijd logisch te zijn :-)

Doet het er toe?

Zoals met elk onderdeel van de gitaar doet het er wel degelijk toe. Toch als je veel aandacht schenkt aan subtiliteiten en toegegeven, dat doen we allemaal. We zijn gewoon muggenzifters, kommaneukers en ‘spijkers op laag water’ zoekers van zodra het om ons instrument en onze klank gaat ;-).

De topkam heeft eigenlijk enkel een directe invloed op de klank van open snaren. Van zodra je een snaar fret is het immers de fret die zorgt voor de toon(hoogte). Het allerbelangrijkste is dus dat de klank van de open snaren in evenwicht is met de klank van de gefrette snaren en dat doet het ene materiaal al beter dan het andere.

Sommige materialen slijten sneller dan andere. De hardheid en de textuur van het materiaal hebben dan weer een invloed op hoe goed de snaren door de sleuven glijden. Hoe beter het materiaal glijdt, hoe stemvaster de gitaar, hoe zuiverder bends en hoe makkelijker te stemmen. Bovendien heeft de topkam ook een grote invloed op hoe goed je gitaar in stemming blijft na excessief gebruik van je tremolo. En het ene materiaal oogt al beter dan het andere. Belangrijk want ook daar is ons gitaristenzieltje gevoelig aan. Ik vind een zwarte topkam bijvoorbeeld spuuglelijk ;-).

1. Plastic
Goedkope gitaren zijn fantastisch. Ik had nooit gitaar gespeeld als er geen budgetvriendelijke gitaren waren geweest. Over de kwaliteit ervan gaan we het niet hebben, wel over de goedkope plastic topkammen die er steevast op zitten. Ze zijn absoluut niet slijtvast, breken gemakkelijk en verliezen heel snel hun glijdend vermogen waardoor de stemvastheid verloren gaat. Bovendien klinken ze bagger en is het klankevenwicht tussen open en gefrette snaren helemaal zoek en dat is een wetenschappelijk feit :-)).

2. Been (bone)
Been wordt algemeen beschouwd als “het beste”. Redelijk slijtvast, goede glij-eigenschappen en ook de klank mag er zijn. Daarnaast heeft het een mooie, klassieke uitstraling. Het is natuurlijk een organisch product en niet altijd even consistent qua densiteit waardoor het op de ene snaar al anders kan klinken dan op de andere. Je moet dus wel been van een goeie, consistente kwaliteit hebben.

3. “High-Tech” Plastic
TUSQ, Corian, Micarta of Nu-bone zijn kunststoffen met een speciaal uitgebalanceerde, harde densiteit. Het zijn eigenlijk synthetische imitaties van been waarbij de nadelen van been kunstmatig weggewerkt werden. Als gitaarbouwer zweer ik hierbij. Vanwege de goede, evenwichtige klank, de fijne glij-eigenschap en de slijtvastheid maar ook omdat het materiaal erg makkelijk te bewerken is. Overigens is het ook een perfect alternatief voor de veganisten onder ons. Want been is natuurlijk wel van dierlijke oorsprong.

4. Grafiet (Graphtec)
Een zwart materiaal op basis van grafiet, dat vooral populair is bij heavy tremolo-gebruikers. Logisch want het is zelfsmerend en heeft dus zéér goede glij-eigenschappen waardoor je instrument beter op stemming blijft. Wat mij wel opvalt is dat de klankkwaliteit nogal durft variëren, afhankelijk van de fabrikant. Je geeft dus best wat meer geld uit voor een goede, gevestigde waarde (Graphtec).  

5. Gefossiliseerd ivoor
Ivoor werd vroeger vaak gebruikt voor de topkam van high-end gitaren. Gelukkig mag dit nu niet meer. Wat wel mag is gefossiliseerd ivoor. Legaal, omdat het ivoor afkomstig is van reeds lang geleden (uit)gestorven dieren. Zo is walrus- en wolmammoetivoor nog vrij redelijk te vinden op onze aardbol. De klankkwaliteit en slijtvastheid zijn te vergelijken met been. Het is echter net iets harder dan been en geeft, voor mijn gehoor, een net iets fellere klank dan been maar hé, subtiel hoor ;-)

Moet je nu gelijk je cheapo topkam gaan upgraden? Zoals reeds in de inleiding gesteld, is het klankverschil tussen de respectievelijke materialen eerder subtiel. Veel mensen zullen bijvoorbeeld het verschil tussen plastic en been niet horen. Is je topkam van goedkoop plastic maar ben je eigenlijk niet écht ongelukkig met de klank en het stemcomfort, laat het dan zo.

En last but not least: Ook een peperdure superdeluxe topkam zal slecht klinken als hij slecht is gesneden, als de snaarsleuven slecht zijn ingevijld of als ze te groot of te klein zijn t.o.v. je snaardikte. Een goed afgestelde plastic topkam klinkt tig keer beter dan een slecht ingevijlde benen kam! Laat dit altijd even nakijken voor je over gaat tot een upgrade.